Tıbbi Sarf Malzemesi İhalelerinde Numune Değerlendirmesi Üzerine (1)
Tıbbi sarf malzemesi ihaleleri muhtemelen Türkiye’de kamu mal alım ihalelerinde toplamda gerek sayı gerekse de parasal büyüklük olarak en önde gelen ihaleler arasında geliyor. Tıbbi malzemeler ameliyat ipliklerinden, enjektörlere, sargı bezlerinden, makaslara on binlerce çeşitten oluşuyor. Tıbbi sarf malzemeleri ağırlıklı olarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı kamu hastane birlikleri ve kamu hastaneleri ile üniversite hastaneleri tarafından alınıyor. Bu malzemelerin hastanelerde tedavi gören hastaların iyileşebilmeleri için ne kadar hayati bir önemi haiz olduğu yadsınamaz bir gerçek. Bu nedenle alım yapan idarelerin bu malzemeleri zamanında, uygun fiyata ve uygun kalitede alabilmeleri çok önemli. Peki, bunu gerçekleştirmek öyle göründüğü gibi kolay mı? Bu makalede bu alanda yapılan ihalelerdeki önemli bir sorun olan numune değerlendirmesini ele alacağım.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 10’uncu maddede numune ihalelerde yeterlik kriterlerinden birisi olarak zikrediliyor. Bu hükme paralel olarak Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 43’üncü maddesinde “Numunenin sunulma yöntemi ile ihale komisyonunca numunenin değerlendirilmesine yönelik düzenleme, ayrıntılı bir şekilde ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede yapılır. İdare tarafından numune bir tutanak ile teslim alınır. Bu tutanağın bir sureti de aday veya istekliye verilir.” düzenlemesine yer verilmiştir. Aynı düzenleme Kamu İhale Genel Tebliği’nin 57’nci maddesinde de bulunmaktadır. Bunların dışında 25.01.2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan kamu ihale mevzuatı değişiklikleri içerisinde numune değerlendirmesini de kapsayan yeni bir düzenleme Kamu İhale Genel Tebliği’ne eklenmiştir. KİGT’ne eklenen 16.9. madde ile numune istenen ihalelerde numune değerlendirmesinin teknik şartnameye uygunluk çerçevesinde yapılacağı, ihale dokümanında teknik değerlendirme yapılmayacağının belirtilmesi kaydıyla da sadece numunenin sunulup sunulmadığına bakılabileceği düzenlenmiştir. Değerlendirmede kullanılmayacak numune ihale sürecinde neden istenir bu da tabi çok anlaşılamayan bir durum.
Bu çerçevede numune değerlendirmesi ile ilgili şu tespitleri yapabiliriz;
-Numune değerlendirmesine ilişkin standart bir yöntem bulunmamaktadır. Numune isteyen her idare ihale dokümanında bunları nasıl teslim alacağını ve nasıl değerlendireceğini kendi düzenlemektedir.
- Numuneler muhakkak bir tutanakla teslim alınacaktır.
- Numune değerlendirmesi, diğer yeterlik kriterlerinden farklı olarak, teknik şartnameye uygunluk çerçevesinde yapılacaktır.
Tıbbi sarf malzemesi ihalelerinde numune değerlendirmesi çok sayıda uyuşmazlığa sebep olan bir durumdur. Sağlık sektöründe KİK’e gelen itirazen şikayet başvurularının pek çoğu ya numune değerlendirmesi ve demonstrasyon değerlendirmesi uyuşmazlıklarından ya da teknik şartnamenin marka-model belirtiyor olmasından kaynaklanmaktadır. Peki KİK’in kendisine gelen numune değerlendirmesi uyuşmazlıklarına ilişkin yaklaşımı nasıldır, buna bir bakalım.
KİK numune değerlendirmesinde yıllardır prensip olarak yönetmelikte yazılı olan usul kurallarına riayet edildiği sürece (numunenin tutanakla teslim alınması, ihale dokümanında numunenin nasıl değerlendirileceğinin açıklanması, numune değerlendirmesinin mutlaka ihale komisyonu uzman üyelerinin de katılımıyla yapılması vs.) idarenin ve ihale komisyonunun değerlendirmelerine itibar etmekte, bu uyuşmazlıklara ilişkin genel olarak da idare lehine karar vermektedir. Aşağıda son dönemde bu doğrultuda çıkan bazı kararları örnek olarak verelim:
- 26.01.2017 tarihli ve 2017/UM.I-341 sayılı karar: “İdari Şartname’nin 7’nci maddesinde teklif değerlendirmesinin numuneler üzerinden yapılacağı yönünde düzenlemenin yer aldığı, ihale komisyonu tarafından da değerlendirmenin numuneler üzerinden yapıldığı ve tutanağa bağlandığı görülmüş olup, ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede mevzuata aykırılık bulunmadığı”
- 11.01.2017 tarihli ve 2017/UM.III-133 sayılı karar: “Mal alımı ihalelerinde tedarik edilecek mallara ilişkin isteklilerce sunulacak numunelerin Teknik Şartnameye uygunluğuna ilişkin değerlendirmenin, tekliflerin değerlendirme aşamasında “numune değerlendirmesi” yoluyla yapılabileceği ve ihale dokümanında düzenlenmiş olması kaydıyla bu konuda takdir yetkisinin idarelere ait olduğu, incelenen ihaleye ilişkin İdari Şartname’de ise teklif değerlendirmesinin ihale komisyonuna isteklilerce sunulacak numune üzerinden yapılacağının açıkça belirtildiği ve teklif değerlendirmesinin sunulan numuneler üzerinde yapıldığının tutanak altına alındığı görülmüştür. Sonuç olarak, İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde numune sunulmasının yeterlik kriteri olarak düzenlendiği ve ihale komisyonu tarafından numuneler üzerinden tekliflerin değerlendirilmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı, bununla birlikte isteklilere ait cihazların numune değerlendirmesi yapılmak suretiyle teknik kriterlere uygunluk tespiti konusundaki takdir yetkisinin ve ihale üzerinde bırakılacak isteklinin sunduğu numunelerin Şartname’de yer alan düzenlemelere uygunluğu yönünde yapılan tespitler neticesinde alınan kararlara ilişkin nihai sorumluluğun idareye ait olduğu, bu itibarla ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından başvuru sahibinin iddiası uygun bulunmamıştır.”
- 08.06.2016 tarihli ve 2016/UM.I-1519 sayılı karar: “ihale komisyonu kararı ve numune kontrol tutanağında anılan numunenin yalnızca Teknik Şartname’ye uygun olmadığının ifade edilerek somut bir gerekçeye yer verilmediği ancak başvuru sahibinin şikâyet başvurusu üzerine düzenlenen tutanakta söz konusu numunenin Teknik Şartname’nin 9’uncu maddesine aykırı olduğu tespitine yer verilmiş olup, isteklilerce sunulacak numunelere yönelik yapılan teknik değerlendirmelere ilişkin nihai sorumluluğun idareye ait olduğu, bu aşamaya ilişkin Kurum tarafından ihale işlem dosyası üzerinden yapılan incelemede herhangi bir tespitin yapılmasının mümkün olmadığı anlaşılmış olup, numune değerlendirmesi ilişkin teknik belirlemenin idarenin takdir ve sorumluluğunda olduğu dikkate alındığında, başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.”
Örnek kararlarda da görülebileceği üzere KİK tıbbi sarf malzemesi ihalelerinde “numune benim dosya üzerinden değerlendirme yapabileceğim bir konu değil” gerekçesiyle itirazen şikayet başvurularını idare lehinde sonuçlandırıyor. Peki bu yaklaşıma idare mahkemeleri ve Danıştay’ın bakışı nasıl? Bu yaklaşım 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 54-57’inci maddelerinde belirtilen şikayet ve itirazen şikayet yoluyla hak arama yönetimiyle ne derece uyumlu bunu da bir sonraki yazımda ele alacağım.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 10’uncu maddede numune ihalelerde yeterlik kriterlerinden birisi olarak zikrediliyor. Bu hükme paralel olarak Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 43’üncü maddesinde “Numunenin sunulma yöntemi ile ihale komisyonunca numunenin değerlendirilmesine yönelik düzenleme, ayrıntılı bir şekilde ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede yapılır. İdare tarafından numune bir tutanak ile teslim alınır. Bu tutanağın bir sureti de aday veya istekliye verilir.” düzenlemesine yer verilmiştir. Aynı düzenleme Kamu İhale Genel Tebliği’nin 57’nci maddesinde de bulunmaktadır. Bunların dışında 25.01.2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan kamu ihale mevzuatı değişiklikleri içerisinde numune değerlendirmesini de kapsayan yeni bir düzenleme Kamu İhale Genel Tebliği’ne eklenmiştir. KİGT’ne eklenen 16.9. madde ile numune istenen ihalelerde numune değerlendirmesinin teknik şartnameye uygunluk çerçevesinde yapılacağı, ihale dokümanında teknik değerlendirme yapılmayacağının belirtilmesi kaydıyla da sadece numunenin sunulup sunulmadığına bakılabileceği düzenlenmiştir. Değerlendirmede kullanılmayacak numune ihale sürecinde neden istenir bu da tabi çok anlaşılamayan bir durum.
Bu çerçevede numune değerlendirmesi ile ilgili şu tespitleri yapabiliriz;
-Numune değerlendirmesine ilişkin standart bir yöntem bulunmamaktadır. Numune isteyen her idare ihale dokümanında bunları nasıl teslim alacağını ve nasıl değerlendireceğini kendi düzenlemektedir.
- Numuneler muhakkak bir tutanakla teslim alınacaktır.
- Numune değerlendirmesi, diğer yeterlik kriterlerinden farklı olarak, teknik şartnameye uygunluk çerçevesinde yapılacaktır.
Tıbbi sarf malzemesi ihalelerinde numune değerlendirmesi çok sayıda uyuşmazlığa sebep olan bir durumdur. Sağlık sektöründe KİK’e gelen itirazen şikayet başvurularının pek çoğu ya numune değerlendirmesi ve demonstrasyon değerlendirmesi uyuşmazlıklarından ya da teknik şartnamenin marka-model belirtiyor olmasından kaynaklanmaktadır. Peki KİK’in kendisine gelen numune değerlendirmesi uyuşmazlıklarına ilişkin yaklaşımı nasıldır, buna bir bakalım.
KİK numune değerlendirmesinde yıllardır prensip olarak yönetmelikte yazılı olan usul kurallarına riayet edildiği sürece (numunenin tutanakla teslim alınması, ihale dokümanında numunenin nasıl değerlendirileceğinin açıklanması, numune değerlendirmesinin mutlaka ihale komisyonu uzman üyelerinin de katılımıyla yapılması vs.) idarenin ve ihale komisyonunun değerlendirmelerine itibar etmekte, bu uyuşmazlıklara ilişkin genel olarak da idare lehine karar vermektedir. Aşağıda son dönemde bu doğrultuda çıkan bazı kararları örnek olarak verelim:
- 26.01.2017 tarihli ve 2017/UM.I-341 sayılı karar: “İdari Şartname’nin 7’nci maddesinde teklif değerlendirmesinin numuneler üzerinden yapılacağı yönünde düzenlemenin yer aldığı, ihale komisyonu tarafından da değerlendirmenin numuneler üzerinden yapıldığı ve tutanağa bağlandığı görülmüş olup, ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede mevzuata aykırılık bulunmadığı”
- 11.01.2017 tarihli ve 2017/UM.III-133 sayılı karar: “Mal alımı ihalelerinde tedarik edilecek mallara ilişkin isteklilerce sunulacak numunelerin Teknik Şartnameye uygunluğuna ilişkin değerlendirmenin, tekliflerin değerlendirme aşamasında “numune değerlendirmesi” yoluyla yapılabileceği ve ihale dokümanında düzenlenmiş olması kaydıyla bu konuda takdir yetkisinin idarelere ait olduğu, incelenen ihaleye ilişkin İdari Şartname’de ise teklif değerlendirmesinin ihale komisyonuna isteklilerce sunulacak numune üzerinden yapılacağının açıkça belirtildiği ve teklif değerlendirmesinin sunulan numuneler üzerinde yapıldığının tutanak altına alındığı görülmüştür. Sonuç olarak, İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde numune sunulmasının yeterlik kriteri olarak düzenlendiği ve ihale komisyonu tarafından numuneler üzerinden tekliflerin değerlendirilmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı, bununla birlikte isteklilere ait cihazların numune değerlendirmesi yapılmak suretiyle teknik kriterlere uygunluk tespiti konusundaki takdir yetkisinin ve ihale üzerinde bırakılacak isteklinin sunduğu numunelerin Şartname’de yer alan düzenlemelere uygunluğu yönünde yapılan tespitler neticesinde alınan kararlara ilişkin nihai sorumluluğun idareye ait olduğu, bu itibarla ihale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından başvuru sahibinin iddiası uygun bulunmamıştır.”
- 08.06.2016 tarihli ve 2016/UM.I-1519 sayılı karar: “ihale komisyonu kararı ve numune kontrol tutanağında anılan numunenin yalnızca Teknik Şartname’ye uygun olmadığının ifade edilerek somut bir gerekçeye yer verilmediği ancak başvuru sahibinin şikâyet başvurusu üzerine düzenlenen tutanakta söz konusu numunenin Teknik Şartname’nin 9’uncu maddesine aykırı olduğu tespitine yer verilmiş olup, isteklilerce sunulacak numunelere yönelik yapılan teknik değerlendirmelere ilişkin nihai sorumluluğun idareye ait olduğu, bu aşamaya ilişkin Kurum tarafından ihale işlem dosyası üzerinden yapılan incelemede herhangi bir tespitin yapılmasının mümkün olmadığı anlaşılmış olup, numune değerlendirmesi ilişkin teknik belirlemenin idarenin takdir ve sorumluluğunda olduğu dikkate alındığında, başvuru sahibinin iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.”
Örnek kararlarda da görülebileceği üzere KİK tıbbi sarf malzemesi ihalelerinde “numune benim dosya üzerinden değerlendirme yapabileceğim bir konu değil” gerekçesiyle itirazen şikayet başvurularını idare lehinde sonuçlandırıyor. Peki bu yaklaşıma idare mahkemeleri ve Danıştay’ın bakışı nasıl? Bu yaklaşım 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 54-57’inci maddelerinde belirtilen şikayet ve itirazen şikayet yoluyla hak arama yönetimiyle ne derece uyumlu bunu da bir sonraki yazımda ele alacağım.
Ümit ALSAÇ
Kamu İhale, Kamu İhale Sözleşmeleri ve EKAP Danışmanı
(E) Kamu İhale Kurumu/Kamu İhale Uzmanı
Ücreti mukabili eğitim ve danışmanlık talepleri için:
E-posta: ualsac@gmail.com
Yorumlar
Yorum Gönder