Mal Alım İhalelerinde Özel İmalat Süreci Kavramı ve Sonuçları-Örnek Kararlar

Geçen haftaki yazımda özel imalat süreci gerektiren mal kavramının nasıl nitelendirildiği ve kamu ihale mevzuatı açısından özel imalat süreci gerektirme durumunun –özellikle istenebilecek belgeler ve ihale dokümanında yapılabilecek düzenlemeler yönüyle- nasıl sonuçları olacağını irdelemiştim.

Bu haftaki yazımda da geçen hafta ele aldığım konularla ilgili örnek KİK kararları ile konunun biraz daha açıklığa kavuşturulmasına çalışacağım.

-        Alım konusunun özel imalat süreci gerektirip gerektirmediği ile ilgili uyuşmazlık:

Geçen haftaki yazımda da ifade ettiğim gibi, alım konusu malın özel imalat süreci gerektirip gerektirmemesine ilişkin ihale sürecinin başında idarenin aldığı karar, doğrudan istenebilecek belgeler ve yeterlik kriterlerini etkilediği için uyuşmazlıklara sebebiyet verebiliyor. Bu yönde KİK’e 2011 yılında yapılmış bir itirazda konu detaylı bir şekilde incelenmiş. İtiraza konu mal alım ihalesi Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin belediye otobüsü alımı ihalesi. İtirazda bulunan firma, alım konusu mallar özel imalat süreci gerektirmediği için ISO 14001 çevre yönetim sistem belgesinin istenemeyeceği iddiasında bulunuyor. KİK 25.07.2011 tarihli ve 2011/UM.I-2550 sayılı kararında şu ifadelerle alımın özel imalat süreci gerektirmediğini söylüyor ve bu nedenle ihalenin iptaline karar veriyor:

“Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinde, özel imalatın; “piyasada hazır halde alınıp satılmayan, projelendirme veya bir talep üzerine üretimi yapılacak olan, özel ihtisas ve üretim tekniği gerektiren işler” şeklinde tanımlandığı görülmektedir.

Kamu ihale mevzuatı anlamında, bir özel imalatın varlığından söz edilebilmesi yukarıda değinilen 3 şartın bir arada bulunması şartına bağlanmış olup, bir alımın özel imalat gerektiren mal alımı olarak adlandırılabilmesi de bu koşulların, her somut olay bazında ve her somut ihalenin (teknik) niteliği göz önüne alınarak ayrı ayrı değerlendirilmesini gerektirmektedir.

….

Alımın bütününde nitelik ve nicelik olarak sınırlı ve az bir alan işgal eden bu özel imalat gerektiren (standart dışı) parça veya aksamların, büyük bir çoğunluğu seri (standart) üretime konu olan alımın tümüyle özel üretim süreci gerektiren bir mal alımı olarak nitelendirilmesine sebebiyet vermeyeceği ve bu noktada, göz önünde bulundurulması gereken hususun, kamu ihale mevzuatı anlamında özel imalatın varlığından söz edilebilmesi için zorunlu kılınan koşulların, alımın bir bütünü veya nitelik olarak çoğunluğu için gerçekleşip gerçekleşmediğinin ortaya konulabilmesi olduğu anlaşılmaktadır.

İncelemeye konu otobüsler açısından ise esas itibariyle üretimin seri üretime dayandığı ancak kısmen Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından verilen tip onay belgesi ile belirlenmiş asgari standartları aşan münferit ve ek aksamların da bulunduğu (idarenin cevabi yazısında sayılmıştır) ancak bu aksamların da ihale konusu alımda cüzi bir imalat/alan teşkil ettiği görülmektedir.

Bununla birlikte, somut ihalede, otobüslerin üretiminin bir projelendirme veya bir talep üzerine yapılacağı hususunda tereddüt bulunmamakla birlikte standart dışı bu ek aksamlar sebebiyle, ihale konusu otobüslerin nihai haliyle piyasada hazır halde alınıp satılamayacak nitelikte olduğundan söz edilebilse bile nitelik olarak işin bütününde sınırlı bir yer işgal eden bu standart dışı ek aksamların, esas itibariyle seri üretime konu olan otobüslerin, sektörel alan dahilinde özel ihtisas ve üretim tekniği gerektiren işler kapsamında değerlendirilmesine sebebiyet vermeyeceğianlaşılmaktadır.

Başka bir deyişle, ihale konusu alımla iştigal eden firmalar açısından alımın kamu ihale mevzuatı anlamında özel imalat olarak adlandırılabilmesi için aranılan son koşulun (özel ihtisas ve üretim tekniği gerektirmesi) gerçekleşmemiş olduğu görülmektedir.

Bu çerçevede, idarenin belirleme ve uygulamasının aksine, ihale konusu otobüsler için öngörülen teknik niteliklerin, alımın bir bütün olarak özel imalat süreci gerektiren mal alımı olarak nitelendirilebilmesi için yeterli ve elverişli bir düzeye ulaşmamış olduğu anlaşılmaktadır.”

Görüldüğü üzere bu kararda KİK, ihale konusu alımın yani otobüslerin bir takım parçalarının (CNG yakıt sistemi) özel imalat süreci gerektirmesini malın tamamının özel imalat konu olmasını sağlamayacağı gerekçesiyle başvurucuyu haklı görüyor.

-        Özel imalat süreci gerektiren ihalelerde iş deneyim belgesi ile kapasite raporunun birbiri yerine kullanılabilmesi:

Geçen haftaki yazımda da değinmiştim. Özel imalat süreci gerektiren mal alımlarında iş deneyim belgesi istenmesi durumunda kapasite raporuda istenmek zorunda, ancak teklif veren isteklinin bunlardan birisini teklifi kapsamında sunması yeterli. Bu konuya ilişkin aşağıda yer vereceğim 8.11.2017 tarih ve 2017/UM.I-3008 sayılı KİK kararında, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi’nin yapmış olduğu “Muhtelif Tür ve Miktarda Bilgilendirme Panosu ve Uyarı Levhası” ihalesine teklif vermiş olan bir istekli ihale konusu malın özel imalat süreci gerektirmediğinden dolayı iş deneyim belgesi yerine kapasite raporu sunan isteklilerin değerlendirme dışı bırakılması gerektiğini iddia ediyor. KİK ihale konusu malın özel imalat süreci gerektirmediği iddiasını dokümana yönelik olduğu gerekçesiyle ehliyetten reddediyor, söz konusu rakip istekliler de iş deneyim belgesi yerine istenen asgari miktarı karşılayan kapasite raporunu sunduklarından dolayı iddiayı uygun bulmuyor.

“Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 27’nci maddesine göre özel imalat süreci gerektiren ihalelerde ihale dokümanında iş deneyimini gösteren belgelerle birlikte alım konusu işe ilişkin üretim kapasite raporunun da istenilmesinin zorunlu olduğu, istekliler tarafından ise iş deneyimini göstermek üzere iş deneyim belgesinden veya üretim kapasite raporundan herhangi birinin sunulmasının yeterli olacağıanlaşılmaktadır.

  Başvuruya konu ihaleye ait İhale İlanı’nda ve İdari Şartname’de istekliler tarafından iş deneyim belgesi veya üretim kapasite raporundan birinin sunulmasının yeterli olduğuna yönelik düzenleme yapıldığı görülmekte olup,idarece ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan kapasite raporunun iş deneyim belgesi olarak değerlendirilmesinde kamu ihale mevzuatına aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığındanbaşvuru sahibinin iddiası yerinde görülmemiştir.” 

Ümit ALSAÇ

Kamu İhale, Kamu İhale Sözleşmeleri ve EKAP Danışmanı

(E) Kamu İhale Kurumu/Kamu İhale Uzmanı

Ücreti mukabili eğitim ve danışmanlık talepleri için:

E-posta: ualsac@gmail.com