KİK’e Ödenen İtiraz Ücretlerinin İadesi Üzerine

2003 yılında yürürlüğe giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun getirdiği en önemli yeniliklerden birisi de uyuşmazlıkların idari bir otorite olan Kamu İhale Kurumu’na (KİK)  itiraz edilerek çözülmesi olmuştur. İdareye şikayet ve akabinde KİK’e itirazen şikayet başvurusu idari mahkemelerde dava açılması öncesinde tüketilmesi gereken başvuru yollarıdır. Ancak, bu idari başvuru yolunun hak aramadaki en olumsuz tarafı KİK’e yapılan itirazların ücretlerinin yüksekliğidir. Öyle ki KİK’e yapılan itirazların değerlendirilebilmesi için işin yaklaşık maliyetinin büyüklüğüne göre 3.707 TL’den 14.832 TL’ye kadar itirazen şikayet başvuru bedeli ödenmesi gerekmektedir. Yargı mercilerine başvuru ücretinin, eğer avukat tutmazsanız, 200-250 TL gibi rakamlar olmasına karşın KİK’e itiraz ücretinin bu ölçüde yüksek olması ihalelere katılabilecek veya katılmış gerçek ve tüzel kişilerin hak aramaları önündeki önemli engellerden birisidir.

           Esasen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 2003 yılında yürürlüğe girdiğinde başvuru ücretleri bu kadar yüksek değildi. Sadece 305 TL idi. KİK’e gelen itiraz sayısının yıllar içerisinde adeta geometrik bir şekilde artması, kimi firmaların itiraz mekanizmasını ihalelere katılan firmalar aleyhinde adeta tehdit unsuru olarak kullanması ve suiistimal etmesi, KİK’in personel sayısı itibarıyla olağanüstü artan sayıdaki itirazı çözümlemekte yetersiz kalması üzerine itiraz ücretleri Kasım 2008’de 5812 sayılı kanunla yapılan değişiklikle yaklaşık maliyetine göre 1.000 YTL-4.000 YTL aralığına yükseltildi. Bu başvuru ücreti artışı ilk yıllarda etkisini gösterdi. Yıllık gelen itiraz sayısı yıllık yaklaşık 5.500’lerden 2009 yılında 2.900’lere geriledi. Ancak yıllar içerisinde bu sayı tekrar artış gösterdi. Bunun üzerine Şubat 2014’de 6518 sayılı yapılan değişiklikle KİK itiraz başvuru bedelleri tekrar artırıldı ve yine yaklaşık maliyetine göre 3.000 TL-12.000 TL aralığına yükseltildi.

           Peki, bu itiraz başvurusu ücretleri itirazı haklı bulunan firmalara iade edilmeli midir? Bence, kesinlikle edilmelidir. Düşünün, siz bir firmasınız, ihaleye katılmışsınız, idarenin yanlış bir değerlendirmesi sonucu ihale dışı bırakılıyorsunuz, bu yanlışlığın giderilmesi için KİK’te hakkınızı arıyorsunuz, KİK haklı olduğunuza karar veriyor ancak haklı olmanıza karşın hiç de azımsanmayacak ücretler ödemek zorunda kalıyorsunuz. Benim şahsi kanaatim, nasıl mahkemelerde haklı çıkmanız durumunda ödediğiniz başvuru harçları size iade ediliyorsa aynı şekilde KİK’e itiraz sonrası haklı çıkmanız durumunda da KİK’e ödemiş olduğunuz başvuru ücreti size iade edilmeli. Bunu doğrudan KİK de yapabilir. İhaleyi yapan idare de yapabilir. Ancak bunun için kanuni bir düzenleme yapılmalı. Sadece haklı çıkana iade yolu olursa, bu KİK’e itirazı suiistimal eden firmalar açısından da caydırıcı olur. KİK’e itirazı reddedilen veya lehinde bir karar çıkmamış olan firmalar idari yargıda haklı bulunurlar ve bunun üzerine KİK önceki kararını değiştirmek zorunda kalırsa, bu başvuru sahiplerine de KİK’e ödedikleri başvuru ücreti iade edilmelidir.  

Şu an için KİK’e ödenen başvuru ücretinin haklı çıkan başvuru sahibine iadesini öngören bir kanun veya alt mevzuat hükmü bulunmuyor. Bazı firmalar bu başvuru ücretinin iadesi için dava açmışlardır şimdiye kadar, ancak sonuç alabildiler mi bilemiyoruz. Geçtiğimiz aylarda bu konuda Danıştay 13. Dairesi başvuru sahibinin haklı çıkması durumunda KİK’e ödenen başvuru ücretinin ihaleyi yapan idareden alınması talepli bir davaya ihaleyi yapan idarenin bulunduğu yer idare mahkemesinin bakması gerektiğine hükmetti. (2017/1880 sayılı karar)

Sonuç olarak, hukuk devleti ilkesinin en önemli tezahürlerinden birisi olan hak arama hürriyetini kamu ihaleleri bağlamında güçlendirmek için KİK’e yapılan başvuru için ödenen ücretin haklı çıkan başvuru sahiplerine iadesi kanuni olarak mümkün hale getirilmelidir. Bu yolla, hem itiraz yolunun gerçek anlamda mağduriyetleri giderecek bir yol olması güvence altına alınmış olacaktır hem de KİK’e yapılabilecek muhtemel başvuruların ücretlerinin teklif bedellerinin içerisine katılması önlenerek teklif bedellerinin bir nebze de olsa düşmesi sağlanacaktır.

Ümit ALSAÇ

Kamu İhale, Kamu İhale Sözleşmeleri ve EKAP Danışmanı

(E) Kamu İhale Kurumu/Kamu İhale Uzmanı

Ücreti mukabili eğitim ve danışmanlık talepleri için:

E-posta: ualsac@gmail.com